In deze 'Why Not' breekt Klaes Sikkema een lans om een community op te zetten, waarin we samen van praktijk naar theorie gaan en daarbij samen ontdekken en leren hoe we het meest effectief leiding kunnen geven aan ecosystemen zonder in hardnekkige doctrines of regelkramp verzeild te raken.
We schrijven momenteel samen met onder andere Jan-Willem Wesselink het boek “Van smart city naar ecosysteem”, dat eind 2024 (in combinatie met een podcastserie) in beheer van de Future City Foundation wordt uitgebracht. Het boek beschrijft de verschillende facetten van ecosystemen waaronder ook de rol van management en leiderschap binnen ecosystemen en met name waar die rol verschilt van de rol binnen conventionele organisaties.
Omdat er ook een kort rubriekje aan het boek is toegevoegd over enkele boeken die ik lees of heb gelezen in relatie tot het onderwerp liep ik recent nog eens door de verschillende managementboeken die ik heb bewaard. Daaronder enkele van ‘oude helden’ uit een ‘vorig leven’ toen ik leiderschapstrainingen verzorgde. Helden zoals Peter Drucker en Ricardo Semler. Ik gebruikte destijds veel quotes van Peter Drucker omdat hij zich op wetenschappelijke wijze bezighield (hij overleed in 2005) met de effectiviteit van organisaties en de rol van management daarbinnen.
Zo was ik nu voor ons boek op zoek naar een artikel (uit de jaren 70 of 80) waarin Drucker middels een groot onderzoek aantoont dat 66% van het management een contraproductieve bijdrage levert aan de organisatie waar ze werkt. Ja, dat leest u goed!
Drucker stelt onder andere ook dat organisaties steeds meer op informatie gebaseerd zullen zijn en dat ze meer op orkesten zullen gaan lijken in plaats van op de hiërarchische bevel- en controlestructuren. Een heel orkest luistert naar slechts 1 persoon, terwijl in een organisatie vaak tientallen managers aanwezig zijn. Bij zo’n orkest is er volgens Drucker sprake van heldere afspraken en vooral ook van een groot onderling vertrouwen. Volgens Drucker zou dat in organisaties eigenlijk ook zo moeten werken. Hij voorspelde dan ook dat in de toekomst het middenmanagement geheel zou verdwijnen.
Hoewel ik Peter Drucker een absolute held vind; “Boy-o-boy was he wrong!”. De doctrines van bijvoorbeeld Frederick Taylor en Henry Ford, -die een zeer negatief mensbeeld deelden en arbeiders zagen als van nature onbetrouwbaar, lui, egoïstisch en alleen door een geldelijke beloning te motiveren-, blijken door de jaren heen nog steeds bij veel mensen en ook managers beter te beklijven.
Hier hoort ook de controlecultuur en de regelkramp bij. Om te voorkomen dat er (bij herhaling) fouten worden gemaakt werken we niet met build-measure-learn cycli maar proberen we middels regeldrang de vrijheidsgraden van onze medewerkers dusdanig te beperken dat er überhaupt geen foutmarge mogelijk is. Dit mensbeeld en de daarbij horende managementstijl past absoluut niet in het ecosysteem-denken dat wij in het boek voorstaan.
De noodzaak om te veranderen in combinatie met onzekerheid tekent deze tijd. Ze vereisen iets waar we al afscheid van leken te hebben genomen: ons vermogen tot improvisatie. Juist in deze tijden is improvisatie onmisbaar, maar we worden er tegenwoordig nerveus van. Er bestaat een grote angst om aan iets te beginnen als de uitkomst niet vaststaat.”
Floris van Alkemade (architect en Rijksbouwmeester van 2015 – 2021)
In 1980, toen de 21-jarige Ricardo Semler de Semco Group, een fabrikant van industriële mixers en pompen, van zijn vader overnam ontsloeg hij op zijn eerste werkdag 60 procent van alle topmanagers. Daarop bleef hij het bedrijf democratiseren en zette hij de bedrijfshiërarchie op zijn kop door zoveel mogelijk beslissingsvermogen aan het personeel over te dragen. In twintig jaar tijd breidde hij het personeelsbestand uit van 90 naar 3.000 werknemers en zorgde hij voor een groei van de jaaromzet van 4 miljoen dollar tot 212 miljoen dollar, met een personeelsverloop van slechts 2%.
Het mooie van Semco is dat in tegenstelling tot andere managementstijlen ‘Semco Style’ niet is gebouwd van theorie naar praktijk, maar andersom: van praktijk naar theorie. Het is geen statische methodologie, maar een levend raamwerk dat wordt bijgewerkt met nieuwe werkwijzen en praktische voorbeelden van bedrijven over de hele wereld, die met vergelijkbare principes werken.
Ik zou dan ook hier de lans willen breken om Semco als voorbeeld te nemen en een community op te zetten van ecosystemen. Een community waarin we samen van praktijk naar theorie gaan en daarbij samen ontdekken en leren hoe we het meest effectief leiding kunnen geven aan ecosystemen zonder in hardnekkige doctrines of regelkramp verzeild te raken. Een ecosysteem waarin we erkennen ‘het allemaal nog niet te weten’, waarin we mogen experimenteren en vooral willen leren van die experimenten en van elkaar. De verschillende teksten in het boek ‘Van Smart City naar Ecosysteem’ mag u dan ook beschouwen als voorlopige uitgangspunten die in de tijd telkens bijgesteld zullen worden aan de hand van de praktijk waarin we ze beproeven.
Inspirerende groet,
Klaes Sikkema (LinkedIn)
Crisis? Welke crisis?!
Als WE LABS geloven we in oplossingen, niet in problemen. Daarom schetsen we in deze rubriek “Why Not” mogelijke oplossingsrichtingen voor de uitdagingen die we zien.
Denk je met ons mee? Schrijf dan zelf een 'Why Not', waarin je in maximaal 500 woorden een oplossingsrichting voor een maatschappelijk knelpunt beschrijft, en stuur hem naar info@welabs.nl. Wij plaatsen hem vervolgens op deze site en LinkedIn.